Αυτοκράτορας της οικογένειας του Αυγούστου. Διαδέχτηκε τον θείο του Κλαύδιο, και κυβέρνησε την ρωμαική αυτοκρατορία από το 54 μέχρι το 68 μ.Χ. Ως ιστορικό πρόσωπο παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον καθώς η εκρηκτική του προσωπικότητα σε συνδυασμό με τις φήμες και τις μαρτυρίες των σύγχρόνων του, περιπλέκουν το μύθο γύρω απ' αυτόν.
Αρκετά σημαντική είναι η επιρροή που ασκεί ο μύθος γύρω από τον Νέρωνα, με αποτέλεσμα αυτή να επισκιάζει τα ιστορικά ντοκουμέντα, τα οποία πλεόν υπόκεινται σε μια αυστηρή επανεξέταση. Ο μύθος που μιλά για έναν παράφρονα, δειλό, σχιζοφρενή τύρρανο, διατηρήθηκε ως ένα βαθμό και από τις χολυγουντιανές ταινίες οι όποίες σίγουρα διαμόρφωσαν ένα στερεότυπο. Στο άκουσμα του ονόματος του Νέρωνα, οι συνειρμοί οδηγούν στον εμπρησμό της Ρώμης το 64 π.Χ. Οι καταδικαστέες πράξεις που του προσάπτουν - ο φόνος των δυο συζύγων του και της μητέρας του - δεν είναι τίποτε άλλο από πράξεις «ακραίας ρουτίνας» στην ιστορία της ρωμαικής αυτοκρατορικής ζωής, καθώς αυτή βρίθει αυτοκρατόρων που έκαναν τα ίδια και χειρότερα χωρίς όμως να αμαυρωθούν τόσο όσο ο Νέρων. Σύγχρονοι μελετητές επαναπροσδιορίζουν τον αναμφίβολα εκρηκτικό του χαρακτήρα και διατείνονται ότι τελικώς "δεν ήταν και τόσο κακός".
Νεώτερες έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η υπαιτίοτητα και συγκεκριμένα ο δόλος του αυτοκράτορα στην πράξη του εμπρησμού είναι σίγουρα αμφισβητήσιμη για δύο κυρίους λόγους. Πρώτον ο Νέρων, όταν εκδηλώθηκε η πυρκαγιά, βρισκόταν αρκετά μακρυά από τη Ρώμη και έφτασε στη πόλη κατά τη διάρκεια της έντασής της. Με λίγα λόγια ήταν απών όταν έλαβε χώρα ο εμπρησμός. Ούτως η άλλως, πυρκαγιές είχαν εκδηλωθεί και στη θητεία άλλων αυτοκρατόρων χωρίς βέβαια η ιστορία να τους κατηγορεί. Ωστόσο η πεποίθηση της κατηγορίας του εμπρησμού από τον Νέρωνα πιθανώς να ενισχύθηκε στην λαική κοινή γνώμη από το γεγονός ότι έπειτα εκμεταλλέυθηκε τις συνέπειες, και στην αποψιλωμένη περιοχή της καμμένης έκτασης, έχτισε τον περίφημο «Χρυσό Οίκο». Βέβαια αυτή του η ενέργεια δεν αποτελεί ιστορικό τεκμήριο περί ευθύνης του για τον εμπρησμό. Δεύτερον, οι ιστορικοί που ασχολήθηκαν με τον Νέρωνα, Σουητώνιος και Τάκιτος, είχαν στενές σχέσεις με τη Σύγκλητο και έτρεφαν μια πρόδηλη αντιπάθεια για το πρόσωπό του. Ως εκ τούτου οι αναφορές τους για τον αυτοκράτορα πρέπει να αντιμετωπισθούν και να εξετασθούν με επιφυλακτικότητα. Και όμως ο Τάκιτος, ο αυστηρότερος επικριτής του Νέρωνα, αναφέρει πως κανείς δεν ξέρει αν η πυρκαγιά ήταν προιόν δόλου ή λάθους. Ο ίδιος αναφέρει πως ο αυτοκράτορας πρόσφερε στέγη σε άστεγους, εφήρμοσε κανόνες πυρασφάλειας και χρηματοδότησε όσους μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ανοικοδόμηση της Ρώμης. Άλλωστε η γνωστή εικόνα των ταινιών του Hollywood, στην οποία ο Νέρων παίζει είδος λύρας, την κιθάρα, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, οφείλεται στις αναφορές του Δίωνος Κάσσιου, ιστορικού που έζησε ενάμιση αιώνα μετά...
Η προσωπικότητά του βρίθει εκπλητικών αντιθέσεων. Οπωσδήποτε πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη αλλά αξιοσημείωτη προσωπικότητα. Έτυχε να γίνει αυτοκράτορας, χωρίς όμως να πληρεί την γενική εικόνα που χαρακτήριζε τους προηγούμενους της δυναστείας του. Διέθετε αξιόλογα φυσικά προσόντα και είχε μεγάλη κλίση στις Τέχνες, στα Γράμματα και αδιαφορούσε για τις πολεμικές επεκτατικές επιχειρήσεις. Δεν διεξήχθη καμία εκστρατεία της οποίας να είχε τεθεί επικεφαλής. Αδιαφορούσε για τα στρατιωτικά πράγματα καθώς λάτρευε το θέατρο και γενικώς το ελληνικό πνεύμα έναντι του ρωμαικού. Οργάνωνε εκδηλώσεις ποίησης, μουσικής και αθλητικών δραστηριοτήτων. Ήταν εραστής της αρχαιοελληνικής διανόησης και λάτρευε τον ελληνικό αρμονικό τρόπο ζωής, περιφρονώντας τον «χοντροκομμένο» ρωμαικό. Γι' αυτούς όλους τους λόγους εστράφη στο ελληνικό πνεύμα. Καθιέρωσε τα «Νερώνεια», στα οποία πολίτες διαγωνίζονταν στο τραγούδι, στη μουσική και στα αθλήματα. Επίσης λίγο πριν τη μεγάλη πυρκαγιά κατασκεύασε το περιβόητο δημόσιο γυμνάσιο, μια καινοτομία που εισήγαγε την ελληνική κοσμοθέαση της σωματικής εκγύμανσης και της πνευματικής ευεξίας. Τέλος κατασκεύασε ένα δημόσιο χώρο όπου αυτός περιβαλλόταν από αγάλματα, βιβλία και οποιοσδήποτε πολίτης μπορούσε να προάγει το πνεύμα του.
Συγκεκριμένες μαρτυρίες δίνουν μια άλλη εικόνα από αυτή που έχουμε σχηματίσει για την προσωπικότητα του Νέρωνα, οι οποίες φυσικά απαιτούν και την ανάγκη επανεξέτασης του ισχύοντος στερεοτύπου. Για παράδειγμα όταν του ζητήθηκε η υπογραφή του για μια θανατική ποινή, γεμάτος αγανάκτηση είπε: «Μακάρι να μην είχα μάθει γραφή». Τέτοιου είδους μαρτυρίες σαφώς και κλονίζουν το κύρος των φημολογιών περί σκληρού αυτοκράτορα κτλ. Οι ιστορικοί της ιατρικής τον χαρακτηρίζουν περισσότερο ως μανιακό παρά καθυστερημένο. Σε κάθε περίπτωση όμως, η ανάγκη προσέγγισης της ιστορικής αλήθειας απαιτεί εκ νέου μια αναλυτική έρευνα για να συμπληρωθεί το δύσκολο παζλ της ενδιαφέρουσας αυτής προσωπικότητας. Σίγουρα δεν ήταν άμοιρος ευθυνών, αλλά όπως αναφέρουν σύγχρονοι μελετητές, ο πραγματικός Νέρων απέχει παρασάγγας από το στερεότυπο του Hollywood και της εκδοχής που παρουσιάζουν μεροληπτικές πηγές.
